De 4 fasen van de terugkeer naar werk: een model voor een betere begeleiding

We horen vaak deze goed bedoelde maar paradoxale uitspraak: "Zorg goed voor jezelf, en denk vooral niet aan werk." Terwijl het eerste advies vanzelfsprekend en noodzakelijk lijkt, stelt onze psycholoog zich vragen over het tweede: 
"Is het mogelijk om niet te denken aan een element van ons leven dat ons regelmatig heeft verrijkt, ons gevoed heeft, ons in staat heeft gesteld ons te ontwikkelen als persoon en... dat ons ook heeft doen uitvallen?" 

In de arbeidpsychologie zijn er verschillende modellen over professionele terugkeer. Ze zijn het allemaal eens over één belangrijk punt: het proces van terugkeer naar werk begint al op de eerste dag van het ziekteverlof. 

"Tijdens mijn jaren van klinische praktijk heb ik kunnen constateren dat mijn patiënten die ziek waren door een burn-out al vanaf de eerste consultatie spraken over de terugkeer naar werk. De vragen van wanneer? hoe? waar? dezelfde functie? iets anders? waren overal aanwezig," legt onze psycholoog, Stéphanie Delroisse, uit. 
Deze realiteit dringt er bij ons op aan om de notie van "volledige rust" opnieuw te overwegen: afstand nemen, ja, maar met behoud van een verbinding met jezelf en je professionele toekomst. 

Op basis van haar klinische ervaring en wetenschappelijke kennis heeft onze psycholoog een 4-fasenmodel ontwikkeld dat helpt om het terugkeerproces naar werk op een meer gedetailleerde en gepersonaliseerde manier te begeleiden. Deze fasen kunnen elkaar overlappen, zich herhalen of langer of korter duren, afhankelijk van de persoon. Hier zijn de verschillende fasen: 

1. Rustfase 
   Deze fase komt overeen met de vrijwillige of geadviseerde terugtrekking uit de professionele sfeer. Het doel is dubbel: 

• Afstand nemen van de stressfactoren (zowel professioneel als privé) die hebben bijgedragen aan het uitvallen. 

• De symptomen herkennen, een diagnose stellen en het belang van deze rustfase erkennen. 
  "Het is een fase van acceptatie, maar niet passief: het maakt het mogelijk om een herstelproces te starten." 

 

2. Herstelfase 
   In deze fase zet de persoon zich actief in voor zijn of haar persoonlijke reconstructie. Ze probeert de oorzaken van haar uitputting of ziekte te begrijpen, begint zorgtrajecten en test een nieuwe aanpak om zich beter te voelen. 
   Het is ook een fase van experimenteren: stressmanagement, verbetering van de kwaliteit van leven, en herontdekking van zichzelf buiten de professionele rol. 

 

3. Reconstructiefase 
   Deze fase betekent de geleidelijke terugkeer van het professionele project in het dagelijks denken. 
   "De werknemer bepaalt waar, wanneer, hoe, en onder welke voorwaarden hij of zij denkt terug te keren naar het werk," legt onze psycholoog uit. 
   Het is een cruciaal moment: mogelijke routes worden verkend, er kan (opnieuw) dialoog beginnen met de werkgever, er kan een opleiding worden overwogen... Kortom, de professionele toekomst begint anders vorm te krijgen. 

 

4. Terugkeersfase 
   De concrete terugkeer naar werk gebeurt vaak geleidelijk: deeltijds werk, aanpassing van de functie, psychologische of medische follow-up. 
   Maar deze fase is nog niet het einde van het proces: 
   "De werknemer blijft zijn of haar psychische en fysieke toestand, werktevredenheid en grenzen evalueren en past deze aan op basis van prioriteiten." 
   Het is een fase van consolidatie, waarin men zoekt naar een duurzame terugkeer. 

Dit model heeft belangrijke praktische implicaties voor werkgevers, HR, collega’s en alle professionals die begeleiding bieden: 

• Vermijd het terugkeren naar werk te beperken tot een datum op een medisch certificaat. Het is een psychologisch- en identiteitsproces. 

• Stimuleer communicatie vanaf de reconstructiefase: bied veilige contactpunten aan, stel een terugkeergesprek voor, luister naar de werkelijke behoeften van de medewerker. 

• Begeleid de terugkeer zonder te overhaasten: voorzie tijdelijke aanpassingen in de functie, evalueer regelmatig de voortgang, bied feedback. 
  Door te begrijpen dat de terugkeer al begint vóór de fysieke terugkeer naar de functie, kunnen we samen een respectvoller, duurzamer en meer voordelig terugkeerproces creëren voor iedereen. 

De re-integratie na langdurig ziekteverzuim is geen eenvoudig herstart. Het is een geleidelijke reconstructie van zichzelf in relatie tot werk. Al vanaf het begin nadenken over de terugkeer geeft ons de middelen om op een andere manier terug te keren, met respect voor onszelf, om terugval te vermijden, en een meer afgestemde professionele toekomst op te bouwen, rekening houdend met het noodzakelijke welzijn op het werk. 

"De terugkeer naar werk is een persoonlijk pad, maar nooit een solistisch pad. Als psycholoog geloof ik diep in het feit dat een gestructureerd, zorgzaam en evoluerend kader het mogelijk maakt om door deze fasen met meer helderheid en veiligheid te gaan." 
Om over na te denken: wat als we managers meer zouden opleiden over deze 4 fasen? Wat als de professionele wereld deze cyclische en niet-lineaire visie van werkbetrokkenheid zou integreren? 

Melimpus ontwikkelt unieke tools en een methodologie op basis van cognitieve gedragstherapie om het re-integratietraject te optimaliseren, de mensen te versterken en terugval te voorkomen. Deze methodologie begeleid mensen vanaf het einde van fase 2 tot en met de terugkeer naar het werk.